De wet van de efficiëntie in de esthetica (Oftewel: waarom ‘less’ niet ‘more’ is)

Er is een wet in de esthetica die je de wet van de efficiëntie zou kunnen noemen: met een minimum aan middelen het maximum aan expressie bereiken. Wie dat kan is een kunstenaar.

De vraag is alleen: waar ligt het optimum? Met nog minder middelen is ook wel een maximum aan expressie te bereiken, maar is dat maximaal nog wel zo interessant? Zou je niet nog veel meer kunnen bereiken als je nog een paar middelen tot je beschikking had? Waar ligt de maatstaf? Bij het minimum of bij het maximum?

Het lijkt mij dat de maatstaf altijd bij het maximum moet liggen en dat het optimum pas bereikt wordt als de middelen die je daartoe aanwendt ook alle, stuk voor stuk, effect hebben.

Gerrit Krol (Helmholz’ paradijs, p. 47 van mijn editie)