De verleiding van morele afkeer

De Canadese schrijver Michael Ignatieff heeft er een prachtige term voor bedacht: de verleiding van morele afkeer. Het is de neiging om een hekel te krijgen aan de mensen die je helpt omdat ze niet gepast reageren. Het is een fenomeen waarvan ontwikkelingswerkers last krijgen. De desillusie over het effect van de eigen goede daden leidt tot een afkeer van de hulpontvangers. Nooit krijg je een bedankje, maar ze slagen er wel in de nieuwe waterput snel kapot te krijgen. Alles is gedoemd te mislukken. Alleen de corruptie tiert welig. Zo wordt die ene verboden gedachte verleidelijk. Ze hebben hun ellende aan zichzelf te wijten. Ze deugen niet. Ze misbruiken onze goedheid.

Het prototype van deze ontwikkeling is het personage Kurtz uit Heart of Darkness van Joseph Conrad. Hij reist naar donker Afrika om de inboorlingen te verheffen. Na jaren in de jungle is er van zijn idealisme weinig meer over. In de kantlijn van zijn eindrapport aan de Internationale Stichting ter Bestrijding van Onbeschaafde Gebruiken schrijft hij ‘Slacht de wilden af!’

Vandaag de dag wordt alom gezwicht voor de verleiding van morele afkeer. We hebben die alloch tonen geprobeerd te helpen en wat hebben we gekregen? Stank voor dank. Onze goedheid is de oorzaak van alle ellende. We moeten harder zijn en niet meer over ons laten lopen.

Columnist Pieter Hilhorst in de Volkskrant (3-2-2006)