De schrijver als moordenaar? (N.a.v. de film Capote)

De schrijver als moordenaar? (N.a.v. de film Capote)

Truman Capote heet de uitvinder te zijn van de ‘New Journalism’, maar anders dan bij mensen als Hunter S. Thompson is hij onzichtbaar in zijn werk. Waar Hunter S. Thompson een door drugs en drank vertekend beeld schetst van zijn belevenissen, geeft Capote een onpersoonlijke beschrijving. Het gebruik van literaire stijlmiddelen, hét kenmerk van de ‘New Journalism’, blijft beperkt. Opbouw en taalgebruik mogen dan literair zijn, karaktertekening vindt niet of nauwelijks plaats, en gepsychologiseer over de schrijver zelf ontbreekt al helemaal.

Het gevolg van deze beschrijvende stijl is dat we als lezer (of als kijker, de film lijkt wel een documentaire) weinig te weten komen over de motieven van de personages. Wat dreef de twee jongens die ‘in koelen bloede’ een gezin hebben afgeslacht? De moordenaar Perry Smith weet het zelf ook niet, hij vond zijn slachtoffer ook ‘a very nice gentleman’. En waarom wilde Truman Capote per se over deze moord schrijven. Waarschijnlijk omdat hij dacht dat hij hiermee kon ‘scoren’, maar de film spreekt zich er niet over uit.

Maar ook Truman Capote (de geweldige Philip Seymour Hoffman) blijft een vreemde voor ons. We krijgen zelfs een nog minder vastomlijnd beeld dan van Perry Smith. Capote heeft veel over voor de roem, zo veel wordt duidelijk. Hij wenst de moordenaars dood, opdat hij zijn boek eindelijk kan publiceren. “Ik kan ze niet helpen”, zegt hij tegen zijn assistent Harper Lee. “Erger is dat je ze ook niet wilt helpen”, antwoordt zij. Maar hij raakt in conflict met zijn geweten (getuige zijn slapeloosheid en drankmisbruik). Maar erge last van gewetenswroeging heeft hij niet. Hij schreit wat krokodillentranen als hij hoort dat de moordenaars ter dood zijn veroordeeld en publiceert zijn boek. Terloops wordt op de aftiteling vermeld dat Capote nooit meer een roman heeft kunnen publiceren. Maar of dat nu komt doordat deze kwestie zulke diepe sporen heeft getrokken? We komen het niet te weten, omdat de film dan al is afgelopen.

Misschien heeft de maker Truman Capote als een angstaanjagend spook willen neerzetten, en de moordenaar als een sympathiek personage. Je zou het bijna gaan denken. Waarom wel foto’s uit de armoedige jeugd van Perry Smith laten zien, waarom niet meer getoond uit Trumans eigen ellendige jeugd? Smith neemt Capote volledig in vertrouwen, Capote draait hem de ene loer na de andere (“Ik weet nog niet hoe het boek gaat heten”, “Ik heb geen advocaat voor jullie kunnen vinden”). En ook het ontbreken van beelden van Capote creatieve neergang is misschien opzet: de regisseur wil misschien niet dat wij ons in hem verplaatsen. Sterker nog, misschien heeft Capote als een soort moordenaar willen neerzetten. Want is schrijven vaak niet ook een vorm van moord: je bouwt een band op met iemand en laat hem stikken als je verhaal af is. Hit and run.

Schrijven als moord en vervolgens lijden onder het leed dat je zelf hebt veroorzaakt, is dat waar Capote over gaat? Het is mogelijk. Maar zoals gezegd: de film doet weinig moeite om in de huid te kruipen van de hoofdrolspelers. Bij de moordenaars is het ontbreken van een duidelijk motief heel sterk: is het niet angstaanjagend dat iemand zo maar, zonder duidelijke reden een ander de keel kan doorsnijden? Veel angstaanjagender dan wanneer we ons konden verplaatsen in de daders? Dat Capote een vreemde blijft is bezwaarlijker. Is hij de personificatie van het kwaad, iemand bij wie een moordenaar vergeleken een lieve jongen is? Als de maker dat had willen, dan had hij Capote wat minder raadselachtig en wat angstaanjagender moeten schetsen. Wat meer Hunter S. Thompson en wat minder Truman Capote.

Deel:

3 reacties op “De schrijver als moordenaar? (N.a.v. de film Capote)

  1. Je maakt het zeker niet aantrekkelijk om naar Capote te gaan. Mijn nieuwsgierigheid is helemaal verdwenen.

  2. Eh.. ik vond Capote een prima film, hoor. Er vielen me alleen wat eigenaardigheden op. Mijn praatje was meer als overpeinzing bedoeld dan als kritiek. Ik bespreek (in de regel) trouwens alleen films die ik goed vind. Aan een film als Memoirs of a Geisha zal ik bijvoorbeeld niet zo snel aandacht besteden. Bedankt voor de DVD trouwens, Gijs!

Geef een reactie