Leefbaar Ratelband (Waarom zo negatief over die man?)
“K=e*a. Oftewel: kwaliteit is effectiviteit maal acceptatie”, zo luidt een oude om niet te zeggen belegen bedrijfskundige wijsheid. En inderdaad: natuurlijk verkopen goede (‘effectieve’) producten en diensten zichzelf niet, maar moeten ze ook aan de man worden gebracht en ‘geaccepteerd’. En natuurlijk win je een discussie niet als je gelijk hebt (‘effectiviteit’), maar moet je ook nog gelijk krijgen (‘acceptatie’). Enzovoorts.
De meeste management consultants en PR-adviseurs schamen zich ervoor bij hun klanten aan te komen met dit soort wijsheden. Het ligt allemaal zo voor de hand, denken ze. Mijn klant kent al die gemeenplaatsten zo langzamerhand ook wel; hij betaalt me om met oorspronkelijke ideeën te komen en niet om de readers uit mijn studiejaren en de Harvard Business Review van dertig jaar terug te herkauwen.
Deze schroom is vaak niet terecht. Want in het bedrijfsleven mag het aloude k=e*a dan een open deur zijn, in de politiek moet deze deur nog worden open getrapt. Kijk naar de reacties van de gevestigde politiek op de kandidatuur van Emile Ratelband als lijsttrekker van Leefbaar Nederland.
Ratelband wordt afgeschilderd als een clown, die het ‘vak’ van politicus niet beheerst. Niet alleen de politici doen minachtend, meewarig of neerbuigend over de ‘feelgood goeroe’. De politieke commentatoren nemen hem evenmin serieus. Frits Wester (vooral bekend van Barend en Van Dorp) liet zich zelfs ontvallen dat hij niet wist of hij zijn werk nog wel wil doen nu de Nederlandse politiek zo afglijdt.
Wat heeft iedereen eigenlijk tegen Ratelband als lijsttrekker van Leefbaar Nederland? Veel critici – van de week bijvoorbeeld nog de columnist Frits Abrahams in NRC Handelsblad – wijzen erop dat het gedachtegoed van Ratelband bestaat uit bijeengeharkte ideeën van anderen. Slecht bijeengeharkt bovendien, want wat een lariekoek staat er in die boeken onze ‘vuurloper’! Ratelbands filosofie – voorzover je daarvan kunt spreken – komt erop neer dat je kunt wat je wilt in het leven. Wie mislukt of in middelmatigheid bijft steken, kan daar iets aan doen: een kwestie van – tsjakka! – je zelfvertrouwen opvijzelen. Onzin, natuurlijk: je kunt nooit meer dan je kunt – hoe zeer je het ook wilt. Het is jammer voor die man met dat afgezette been, hij zal nooit meer kunnen hardlopen – hoe zeer hij ook wil, hoe veel zelfvertrouwen hij zichzelf ook aanpraat.
Maar… is Ratelband niet geschikt voor de politiek omdat zijn boeken vol flauwekul staan? Wie dat vindt, vergeet dat Ratelband jaar in, jaar uit toch maar mooi volle zalen heeft getrokken. En mooi dat Ratelband al die tijd een vorstelijk honorarium opstreek met zijn loze praat. Dat is geen geringe presatie – de brave Fred Teeven zie ik het hem niet nadoen – en het bewijst dat Ratelband toch ergens goed in is. OK, inhoudelijk heeft hij inderdaad weinig te bieden. Die ‘kwaliteit’ moet van anderen komen. Ratelband is echter ijzersterk als het erom gaat het publiek te bespelen. En is dat niet wat elke politiek partij anno 2002 wil? ‘Acceptatie’?