Praatjes en gaatjes (Perceptiemanagement)
Vroeger heette het Arbeidsbureau het Arbeidsbureau. Toen heette het Arbeidsbureau het Job Centre. En nu heet het Arbeidsbureau het CWI (Centrum voor Werk en Inkomen). En denk maar niet dat het Arbeidsbureau (in welke vermomming ook) een wezenlijke bijdrage heeft geleverd aan de bestrijding van de werkloosheid. Integendeel, want wie zich door het Arbeidsbureau, Job Centre en CWI is gebrandmerkt als iemand die het kennelijk niet op eigen kracht redt. En iedere werkgever zoekt juist krachtpatsers en steunpilaren, mensen op wie hij kan bouwen en aan wie hij wat kan verdienen. Een werkgever wil iemand die hém helpt, niet een hulpbehoevende paria.
Het Arbeidsbureau zal nog wel tijden blijven voortbestaan en de ene naam na de andere verslijten. Want zo pakken we de zaken graag aan. We lossen het probleem niet op, nee we praten erover, we benoemen het en we passen onze communicatie of hoe dat heet aan. Gaat het niet goed? Dan wijzigen we onze naam, passen we onze huisstijl aan en plaatsen we een advertentie in de landelijke dagbladen.
Jammer voor de werkloze wiens potentieel aan het oog van de werkgever is onttrokken door het onnutte stempel dat het CWI op hem heeft, jammer voor de werkgever die zich verkijkt op het talent van de werkloze die via het CWI bij hem solliciteert en jammer voor de belastingbetaler die in de portemonnee moet tasten om dit systeem van zoeken en niet vinden in stand te houden. Maar wel goed voor het reclamebureau, voor de communicatiedeskundige, voor iedereen die zijn gaatjes met praatjes vult.
Een kennis van mij was vennoot bij een bedrijf op het terrein van ‘perceptiemanagement’, dat Arbeidsbureau-achtige organisaties adviseerde om Job Centre-achtige namen aan te nemen en als dat niet beviel CWI-achtige manoeuvres uit te voeren. De klanten stroomden toe in de veronderstelling dat ze hun reputatie wel even konden ‘managen’ en de ‘perceptie’ die het publiek van hen had konden bijsturen. Menige naam werd veranderd, menige glossy brochure gedrukt, menig protserig logo ontworpen. En menige organisatie werd door die facelift onherkenbaar en slaagde erin het publiek voor korte tijd zand in de ogen strooien. Tot het publiek in de gaten kreeg dat de dienstverlening nog even beroerd was, en een perceptiemanager moest aanrukken voor extreme communication makeover. Goede business!
Toch heeft het bedrijf het niet gered. Er waren interne strubbels; de perceptie die de partners van elkaar hadden liet zich niet meer managen. Er was toenemende concurrentie: beunhazen overspoelden de markt – en die wisten de markt zo listig te bespelen dat ze in de perceptie van veel afnemers net zo goed waren als professionele perceptiemanagers. Toen mijn kennis zich ging richten op politici, topmannen en BN’ers ging het helemaal mis. Niet zo gek natuurlijk. Dat een bedrijf of instelling in korte tijd een complete gedaantewisseling kan ondergaan is al moeilijk voorstelbaar. Mensen ontwikkelen zich misschien, maar zo’n vaart loopt dat niet. En dat iemands karakter wezenlijk kan veranderen? Dat gelooft niemand. Laat eerst maar zien wat je te bieden hebt, voordat ik mijn perceptie aanpas. Aan de boom herkent men zijn vruchten – zo redeneert iedereen.
Een presentatiecursus, een nieuwe bril, een andere coupe in het haar: het kan ertoe bijdragen dat mensen een ietsje ander beeld van je krijgen. Niet per se een minder waarheidsgetrouw beeld – wie zich goed weet te presenteren kan beter liegen, maar ook beter de waarheid spreken dan iemand die minder gepolijst is. Maar of de perceptie nu richting werkelijkheid zwenkt of er juist vanaf, het blijven kleine schommelbeweginkjes. Als het allemaal zo weinig zoden aan de dijk zet, waarom zou ik dan eigenlijk de moeite nemen de perceptie die mensen van me hebben te managen?, zo dachten veel klanten van mijn kennis.
En geef ze eens ongelijk. Als je niet in de smaak valt bij iemand, valt er niet veel aan te doen. En het heeft al helemaal geen zin erover te praten en communiceren en psychoanalyseren en al te veel aan te sleutelen. We zijn wie we zijn, al doen we ons soms anders voor. Overigens een zeer geruststellende gedachte, althans in mijn perceptie.