Discussiëren als Montaigne

In zijn Essays heeft Montaigne een heel hoofdstuk gewijd aan het goede, oprechte gesprek. Een gesprek mag best hard zijn, ‘viriel’ en destabiliserend. Basisvoorwaarde is wel dat beide gesprekspartners te goeder trouw zijn: met een sofist moet je niet discussiëren. Gewoon je schouders ophalen en glimlachen. Als persoonlijk prestige, het eigen grote gelijk de inzet wordt, kan je beter wegwandelen: ‘Als iedereen tegenspreekt en tegengesproken wordt is de uitkomst van het debat dat de waarheid vernietigd wordt’.

Je ziet het vandaag voortdurend in debatten en opiniestukjes: iemand wordt gepakt niet op de essentie van zijn betoog, maar op een krukkige vergelijking of een onhandige uitspraak. Dan volgt het hoongelach. Voor een goed gesprek moeten de partners ook bij de les blijven: “De één gaat naar het oosten, de ander naar het westen. Ze laten het kernpunt los en na een turbulent uurtje weten ze niet meer wat de vraag was.”

Montaigne had voor zichzelf vier regels opgesteld: nooit koppig vasthouden aan een idee; nooit iemands handelen verklaren vanuit veronderstelde laaghartige motieven; nooit toegeven aan de publieke opinie; nooit vervallen in hooghartig, erudiet gezwets.

Alexander Roose, auteur van ‘De Vrolijke Wijsheid. Michel de Montaigne’ op liberales.be