After the Hirsi-hype (Een meta-mening)

Eigenlijk had ik vorige week wat willen schrijven over de kwestie Ayaan Hirsi Ali, maar ik verkeerde te zeer in verwarring om iets zinnigs op papier te krijgen. Tragisch voor Ayaan Hirsi Ali, dacht ik; als iemand het Nederlanderschap verdient is zij het wel. Maar ook tragisch voor Verdonk, die haar goede vriendin moet slachtofferen, wil ze (Verdonk, dus) niet van klassenjustitie worden beschuldigd. Een klassiek drama eigenlijk: een klein, schijnbaar onbeduidend leugentje heeft ongekend grote gevolgen.

Zoiets dacht ik, maar ik wilde niet met een voorbarige mening naar buiten komen. Bovendien schreef zo’n beetje iedereen die van de pen leeft er al over, dus wat kon ik nog toevoegen?

De drukte van vorige week is gelukkig gaan liggen, tijd voor een beschouwing.

Achteraf bezien valt op dat de meeste mensen helemaal geen last hadden van die verwarring die mij in de greep hield. Ze waren in het geheel niet van mening dat er misschien wel verschillende kanten aan deze zaak zitten. En tragisch was de affaire alleen voor Hirsi Ali. Verdonk zit fout – nee, is fout. Verder werd weer eens van de gelegenheid gebruik gemaakt om eens flink op Nederland te pissen: een land van laffe verraders, bewoond door mensen die in de oorlog vast NSB’er zouden zijn geweest en joden hadden verraden. Dit was, kort samengevat, de strekking van columns en analyses van mensen als Max Pam, Leon de Winter, Theodoor Holman en Bas Heijne. Mensen die ik normaliter graag lees, al was het maar omdat ze zo veel beter schrijven dan ik en misschien wat van hen kan leren.

Helaas vielen hun bijdragen deze keer tegen. De pamflettistische eenzijdigheid doet, vreemd genoeg voor mensen die zich achter het Verlichtingsdenken van Hirsi Ali scharen, nogal primitief aan. Juist van hen zou je ‘redelijke’ betogen verwachten, gebaseerd op argumenten en tegenargumenten, zonder al te veel geëxalteerde, weinig originele en allerminst overtuigende verwijzingen naar ons inderdaad niet erg fraaie collectieve verleden.

Een belangrijker bezwaar tegen dit soort scheldartikelen is dat je er zo weinig mee bereikt. Wat voor zin heeft het luidkeels een bepaald standpunt te verkondigen? Wie het met je eens is, zal je artikel instemmend lezen. Wie het niet met je eens is, legt het terzijde. Het is preken voor eigen parochie: heel nuttig als je wilt laten zien tot welke groep je behoort, zinloos al je andersdenkenden wilt overtuigen.

En misschien vergis ik me – je hebt tenslotte columnisten die alleen provoceren, een beetje lollig willen doen, schrijven om te laten zien hoe ‘politiek correct’ ze wel niet zijn, of die de man in de straat of de Telegraaflezer een stem proberen te geven, het niet erg vinden van de ene hijgerige hype naar de andere te hollen – maar volgens mij hopen Pam, De Winter, etc. een bijdrage te leveren aan het debat over de kwestie Hirsi Ali. Dat is dus niet gelukt. Ze hadden vorige week net zo goed niet over Hirsi Ali kunnen schrijven.