Wie dit leest… (Wat is nieuws en wat is kunst en is dat erg?)

Wat is nieuws? Daar zijn twee opvattingen over:
1) Nieuws is wat belangrijk is. Zo leer je het op de school voor de journalistiek, en zo denk je erover als je werkt bij de publieke omroep of een kwaliteitskrant.
2) Nieuws is wat mensen willen. Zo leer je het als je HEAO-C hebt gedaan of een opleiding tot voorlichter hebt gevolgd. En zo denk je erover als je werkt bij een commerciële omroep, een vakblad of een publiekstijdschrift.

Het behoeft geen betoog dat opvatting 2 de laatste jaren terrein wint. Het gaat niet goed met de publieke omroepen en steeds minder mensen lezen kwaliteitskranten. Zo er al geld valt te verdienen met nieuws, dan met ‘human interest’ en ‘infotainment’. Frustrerend voor serieuze journalisten, die niet willen optreden als pretentieloze clown of als cabaretier die zijn grappen doorspekt met halfbakken wijsheden. Het verklaart het cynisme en de haat voor hun publiek.

Maar er is hoop. Want: er is geen mens die entertainment verpakt als nieuws serieus neemt. We kijken graag naar Roy van Zuidewijn en Margarita op televisie. Maar alleen uit voyeurisme en leedvermaak, niet omdat we geloven dat hun marionettenspel er ook maar enige maatschappelijke betekenis heeft. Het publiek is misschien wel lui, verwend en oppervlakkig – maar niet dom.

Wat is kunst? Daar zijn twee opvattingen over:
1) Kunst is wat belangrijk is (kunst met een grote K).
2) Kunst is wat mensen mooi vinden.

Het hoeft geen betoog dat opvatting 2 de laatste jaren terrein wint. Het Stedelijk Museum valt van ellende uit elkaar, we willen wel naar het boekenbal maar lezen geen serieus boek meer en krijgen hoofdpijn bij de gedachte dat we naar een toneelvoorstelling moeten. Zo er al geld valt te verdienen met kunst, dan met ‘entertainment’, om niet te zeggen plat vermaak. Frustrerend voor de artiest die uitsluitende zijn muze volgt. Het verklaart het cynisme en de haat van menig artiest voor de wansmaak van het publiek.

Maar er is hoop. Want: zo slecht is de smaak van het publiek niet. Sterker nog: publiekskunst is vaak avantgarde-kunst. Kunst met een kleine k groeit in de loop van de tijd vaak uit tot kunst met een grote K. Neem het werk van M.C. Escher. Ooit werd er door critici op zijn werk neergekeken (vooral vanwege zijn houterige figuren en het gebrek aan zwier in zijn werk). Maar dat is lang geleden. Tegenwoordig ‘mag’ je Escher mooi vinden, vooral vanwege de inventiviteit waarmee hij wiskundige en filosofische vraagstukken verbeeldde.

Denk aan die ene prent, van die man die op een schilderijententoonstelling naar zichzelf. Schilderij en werkelijkheid lopen in elkaar over, en in het midden heeft Escher een rond vlak opengelaten: de kijker moet zelf maar verzinnen hoe schilderij en tentoonstelling met elkaar worden verbonden. Als ik een column zou schrijven geïnspireerd op dit inspirerende schilderij, zou het denk ik bestaan uit twee stukken vrijwel identieke tekst en een commentaar. Dat zou nog eens een column met een grote C zijn.

Deel:

Geef een reactie