Boek van het jaar (Hoe te praten over boeken die je niet hebt gelezen)

Hoewel het toch echt nog meer dan een week duurt voordat 2009 begint, komen de kranten en tijdschriften nu al met lijstjes van de beste boeken van het afgelopen jaar. Helaas ontbrak me dit jaar weer de tijd om ook maar één boek te lezen, maar van de vele boeken die ik heb gekocht en gekregen wil ik er toch eentje nomineren als boek van het jaar: ‘Hoe te praten over boeken die je niet hebt gelezen’ van Pierre Bayard.

Het onderwerp is zonder meer goed gekozen. Want wie leest er nog? Wie is er wél toegekomen aan de Pepetua-reeks, de Heroica-bibliotheek en alle Penguin classics? Wie heeft meer dan een blik kunnen werpen op al die nieuwe boeken van veelbelovende debutanten, omstreden succesauteurs en gevestigde namen? Ik heb het afgelopen jaar geen letter literatuur gelezen. Mijn bedoelingen zijn even goed als mijn stapel ongelezen boeken hoog is, maar zelfs de weekeindbijlage van de krant krijg ik niet verstouwd.

Bayard pleit er (zo lees ik op de achterflap) in dit ‘speelse, erudiete en hilarische essay’ voor om het lezen te beperken tot het hoogstnoodzakelijke. Een gouden greep, lijkt me.

We leven tenslotte in een tijd waarin we het hoogst haalbare willen tegen de minst mogelijke inspanning. Een tijd bovendien waarin we geen blind ontzag meer hebben voor autoriteiten en gevestigde reputaties. ‘Idol’ zijn willen we allemaal, en we denken ook dat we dat zo maar kunnen. Waarom twijfelen aan je talent? Waarom jarenlang zangles volgen en muziek studeren? Sluiproutes, kant-en-klare oplossingen, toptienen, lijstjes en top-tienen zijn in dit narcistische en door efficiencydenken gedomineerde tijdperk uiterst welkom: wij willen veel voor weinig. En van Bayard krijgen wij bijzonder veel: hij laat zien hoe zelfs degenen onder ons met weinig zitvlees erudiet kunnen overkomen. Hij bevrijdt ons van schaamte over onze onbelezenheid.

Het mooiste van dit boek is dat je het niet hoeft te hebben gelezen om er over te praten. Wat zeg ik, je MAG het niet hebben gelezen, niet als je de schrijver serieus neemt tenminste.