Tegen het digitale maoïsme

Een van de verdiensten van een goede democratie is dat ze pieken in de activiteit dempt. Denk je de nerveuze veranderingen eens in als het opstellen van wetten aan een wiki zou worden toevertrouwd. Superenergieke mensen zouden koortsachtig ploeteren om de formulering van de belastingwetten aan te passen. Een dergelijke chaos kan worden vermeden door de tragere processen van verkiezingen en juridische procedures. Het temperende effect van een ordelijke democratie brengt niet alleen rust in het moeizame, fluctuerende streven naar consensus, het verkleint ook de kans dat het collectief ineens, wanneer te veel snelle veranderingen in antwoorden gelijktijdig optreden zonder elkaar te neutraliseren, in een toestand van overspannen opwinding raakt.

Ook het omgekeerde probleem komt voor. Soms zet het kuddedenken ons wel op het juiste spoor, maar gaat het te langzaam. Soms zouden collectieven briljante resultaten opleveren, als er maar genoeg tijd was – die er niet is. Een probleem als de opwarming van de aarde zou, als de markt genoeg tijd had om erop te reageren, vanzelf worden aangepakt, met stijgende verzekeringspremies en dergelijke. Helaas is er in dit geval te weinig tijd, want het discours binnen de markt wordt vertraagd door het naijlende effect van bestaande investeringen. Dus moet een ander proces ingrijpen – bijvoorbeeld de politiek, op initiatief van individuele personen.

Jaron Lanier (Artikel in NRC Handelsblad van 6-1, Vermijd het dwaze collectivisme van internet: tegen het digitale maoïsme. In De Volkskrant stond overigens enkele dagen eerder een zeker zo interessant artikel pro collectieve intelligentie).